Istòria de la nòrma classica e del CLO

Pendent tot lo sègle 19 e al començament del sègle 20, las grafias francizadas dominavan encara l’escritura en occitan. Es en grafia francizada (mistralenca) que pareguèron los trabalhs lingüistics de Frederic Mistral e Juli Ronjat. Mas dins lo meteis periòde, la grafia classica tornava progressivament dins l’usatge gràcias a d’autors importants coma Fabre d’Olivet, Francés Rainoard, Simon Onorat, Josèp Ros, Durand de Gròs, Antonin Perbòsc, Prospèr Estiu e Joan Batista Calvino.

En 1913, lo lingüista Pompeu Fabra fixèt la nòrma del catalan qu’es la lenga bessona de l’occitan. Inspirèt los trabalhs ulteriors sus la nòrma classica de l’occitan.

En 1935, lo lingüista lengadocian Loís Alibèrt (1884-1959) publiquèt sa Gramatica occitana (segon los parlars lengadocians). Non solament clarifiquèt l’usatge de la grafia classica mas, tanben, fondèt los principis de la nòrma classica qu’utilizam uèi.

En 1945 se fondèt l’Institut d’Estudis Occitans (IEO) que propaguèt la nòrma classica d’Alibèrt en l’adaptant als diferents dialèctes.

Durant los ans 1950, 1960 e 1970, i aguèt de progrèsses decisius.

• La grafia classica e la nòrma classica trobèron un usatge majoritari dins l’ensemble dels dialèctes gràcias al trabalh de l’IEO.

• Dos lingüistas fòrça importants, lo provençal Robèrt Lafont (1923-2009) e lo gascon Pèire Bèc (1921-2014), precisèron la nòrma classica d’Alibèrt e donèron de règlas explicitas per l’aplicar a l’ensemble dels dialèctes occitans.

• En parallèl, Pèire Bèc e Robèrt Lafont installèron las basas actualas de l’occitan estandard.

A partir de 1975, l’IEO abandonèt progressivament son trabalh de codificacion. S’especializèt dins sa mission d’organisme d’animacion culturala.

En 1996-1997, per metre fin a certanas incertituds dins l’usatge, de lingüistas de bona volontat s’acordèron per fondar lo Conselh de la Lenga Occitana (CLO) e per redifusar una nòrma establa, fidèla a Loís Alibèrt, Robèrt Lafont e Pèire Bèc. Los quites Robèrt Lafont e Pèire Bèc foguèron de membres actius del CLO.

L’IEO reconeguèt lo CLO en 1996-1997. Mas en 2002, una novèla direccion de l’IEO, presidida per Dàvid Grosclaude, rompèt sos engatjaments e ataquèt lo CLO. Lo CLO publiquèt sas preconizacions en 2007. Mas, a causa de las atacas persistentas, lo CLO foguèt forçat d’intrar en paralisi de 2007 a 2021.

A partir de 2007-2008, d’organismes novèls apareguèron e s’interessèron a la codificacion (Congrès Permanent de la Lenga Occitana, Institut d’Estudis Araneses, Acadèmia Occitana, Conselh de l’Escrich Mistralenc afiliat al Felibritge e especializat en grafia mistralenca)…

En genièr de 2021, davant la persisténcia dels usatges incertans, lo CLO retrobèt sa libertat d’accion e reprenguèt sas activitats normalas. Desenant, lo CLO cèrca de solucions constructivas per redifusar la nòrma classica de manièra establa.