L’occitan es una lenga neolatina del sud-oèst d’Euròpa.
Se pòt apelar de mai d’un biais: occitan es lo tèrme mai abitual e mai clar, lenga d’òc es tanben un nom possible. Lo nom de provençal designa de còps tot l’occitan o, pus sovent, un dels dialèctes de l’occitan.
Los grands dialèctes constitutius de l’occitan son pròches entre eles e egals en valor: son lo gascon, lo lemosin, l’auvernhat, lo vivaroalpenc, lo provençal (provençau), lo niçard (sovent classat dins lo provençal mas culturalament autonòm) e lo lengadocian.
L’occitan ten una istòria prestigiosa. S’es emplegat de l’Edat Mejana fins a uèi dins un fum d’usatges populars, scientifics, tecnics, administratius, literaris e musicals.
La literatura occitana a un usatge continú dempuèi mai de mila ans. Es coneguda gràcias als trobadors (sègles 12 e 13), a Frederic Mistral (Prèmi Nobel 1904) e a de grands escrivans mai recents. La musica occitana florís dins totes los estils.
Occitània es lo país de la lenga occitana. Depend politicament de quatre Estats que son França, Itàlia, Mónegue e Espanha. Occitània a la forma d’un grand istme que s’estend de l’Ocean Atlantic a la Mar Mediterranèa e que s’apièja sus las montanhas dels Alps, del Massís Central e dels Pirenèus. Mesura aperaquí 195 000 quilomètres cairats. A 17 milions d’estatjants dins los ans 2020.
❧ Remarca. La region administrativa de Tolosa e Montpelhièr se fa apelar “region Occitània” (“région Occitanie”, “région Occitanie-Pyrénées-Méditerranée”) mentre que cobrís solament un tèrç de l’Occitània reala.
Los occitans son los abitants d’Occitània. Totes los individús que vivon en Occitània son occitans, quinas que sián lors originas. D’unes estiman que los occitans son un pòble, una nacion o una minoritat etnolingüistica; d’autres pensan que los occitans son un grop cultural mas non nacional.
L’adjectiu occitan se pòt aplicar a tota persona e a tota causa qu’es en rapòrt amb Occitània. Per exemple una vila occitana, los païsatges occitans, l’economia occitana.
Los occitanofòns son las personas que sabon parlar occitan.
Los occitanistas son, siá las personas qu’estúdian l’occitan, siá las personas que defendon la lenga occitana e lo país d’Occitània. Lor movement es l’occitanisme.
L’occitanisme valoriza totas las regions d’Occitània e totes los dialèctes de l’occitan. De sensibilitats regionalas coma lo gasconisme, lo provençalisme, lo niçardisme o l’arvernisme an vocacion d’èsser de partidas naturalas de l’occitanisme.